عمومی سازی فرهنگ از ابتدای تاسیس جمهوری پنجم فرانسه از اولویت خاصی برخوردار بوده است. هنگام تاسیس وزارت فرهنگ در سال ۱۹۵۹ میلادی، آندره مالرو، وزیر فرهنگ وقت، شعار « فرهنگ برای همه » را برای وزارت فرهنگ انتخاب می کند. از آن زمان، یکی از اهداف اصلی وزارت فرهنگ همین عمومی سازی فرهنگ (popularisation de la culture) بوده است. از زمان ریاست جمهوری ژنرال دوگل تا به امروز، دولت های روی کار آمده تلاش کرده اند تا با سیاست گذاری های عمومی و فرهنگی به تمامی اقشار جامعه امکان دسترسی ساده و ارزان به فرهنگ و آثار هنری را بدهند.
در همین راستا، یکی از وعده های انتخاباتی امانوئل مکرون (ژانویه ۲۰۱۷) رئیس جمهور کنونی فرانسه، ساده سازی دسترسی جوانان به فرهنگ از طریق ایجاد کارت فرهنگ بوده است. فرانسواز نیسن، نخستین وزیر فرهنگ امانوئل مکرون، از طرح کارت فرهنگ به عنوان یک « انقلاب » در حوزه سیاست های فرهنگی یاد می کرد. برای فرانک ریستر، وزیر فرهنگ کنونی فرانسه « دسترسی به کارت فرهنگ یکی از حقوق تمامی شهروندان خواهد بود و افزایش کنجکاوی فرهنگی و علمی جوانان از وظایف اصلی دولت باید باشد ». این طرح دولت فرانسه همان پروژه «کارت فرهنگ» Pass culture نامیده شد که ابزاری جدید در اختیار دولت فرانسه برای پیشبرد سیاست های فرهنگی خود می باشد.
اهداف طرح :
هدف اصلی کارت فرهنگ به گفته مقامات دولت فرانسه، نزدیک کردن و دسترسی آسان فرهنگ به تمامی شهروندان، به خصوص شهروندانی که دوری از رویدادها و محصولات فرهنگی احساس می کنند می باشد. به همین دلیل در مرحله نخست، جوانان مناطقی هدف قرار گرفته شدند که به دلایل اقتصادی و اجتماعی از جوانان ساکن شهرهای بزرگی هم چون پاریس، لیون یا بوردو نیاز بیشتری به کمک دولت دارند. هدف دیگر طرح Pass Culture متنوع سازی فعالیت های فرهنگی شهروندان می باشد.
طرح کارت فرهنگ در واقع یک نرم افزار می باشد که شهروندان می توانند آن را از طریق سایت وزارت فرهنگ دانلود کنند. این نرم افزار که توسط یک شرکت وابسته به وزارت فرهنگ طراحی شده است، به جوانان و شهروندان مناطقی که ذکر خواهد شد امکان دسترسی به حجم قابل توجهی از اطلاعات فرهنگی منطقه سکونتشان را می دهد. فرانک ریستر در مصاحبه با خبرگزاری فرانسه این گونه توضیح می دهد : « ما آن جایی دنبالشان [جوانان] خواهیم رفت که جضور دارند، روی ابزار الکترونیک و شبکه های اجتماعی و به آن ها مطالب با کیفیت را پیشنهاد خواهیم کرد».
شایان ذکر است، نرم افزار Pass Culture تنها از طریق سایت وزارت فرهنگ قابل دانلود کردن میباشد، و خصوصا خرید کتاب، فیلم و موسیقی از طریق سایت های Amazon، Netflix و Spotify بوسیله کارت فرهنگ با محدودیت مواجه می باشد. بنابراین میتوان گفت که یکی دیگر از اهداف طرح کارت فرهنگ مقابله بانفوذ روزافزون سایت ها ونرم افزارهای خارجی است.
یکی دیگر از اهداف مهم این طرح حمایت و کمک به مراکز فرهنگی کوچک می باشد. آن ها می توانند بر روی نرم افزار ثبت نام کرده و از این طریق فعالیت ها، خدمات و محصولات شان را به شهروندان معرفی کنند. در واقع نرم افزار Pass Culture به مراکز فرهنگی امکان نوعی تبلیغ رایگان را می دهد.
فرآیند اجرایی :
در مرحله نخست اجرای کارت فرهنگ، نزدیک به ۱۰۰۰۰ جوان ۱۸ تا ۱۹ سال ساکن دپارتمان های Bas-Rhin، Finistère، Hérault، Seine-Saint-Denis و Guyane از تاریخ یک فوریه ۲۰۱۹ می توانستند از طریق سایت وزارت فرهنگ برای دریافت این کارت ثبت نام کنند. با دانلود اپلیکیشن Pass Culture بر روی تلفن همراه، رایانه یا تبلت خود، فرد به مجموعه گسترده ای از اطلاعات فرهنگی در نزدیکی محل سکونت خود دسترسی خواهد داشت. این اپلیکیشن اطلاعات مربوط به اماکن فرهنگی هم چون سینماها، نمایشگاه ها، تئاترها، مراکز آموزشی و موزه هایی که در نزدیکی فرد قرار دارند را در اختیارش قرار می دهد. هم چنین از طریق این اپلیکیشن شهروندان می توانند با هنرمندانی که در نزدیکی آن ها ساکن هستند یا فعالیت می کنند دیدار کرده و با آن ها تبادل نظر داشته باشند.
علاوه بر این، مبلغ ۵۰۰ یورو در اختیار جوانان ۱۸ تا ۱۹ سال قرار خواهد گرفت. این مبلغ به صورت اعتبار روی کارت فرهنگ شان قرار خواهد داشت. آن ها می توانند به این ترتیب به موزه، تئاتر و کنسرت رفته، در کلاس های آموزشی ثبت نام کرده یا کتاب، آلبوم موسیقی، بازی رایانه ای (تولید شده در فرانسه) و دیگر تولیدات فرهنگی خریداری کنند. از این اعتباری که در اختیارشان قرار داده می شود (۵۰۰ یورو) محدودیتی برای موزه، کنسرت و کلاس های آموزشی وجود ندارد اما برای خرید کتاب، فیلم، موسیقی و بازی های رایانه ای تا مبلغ ۲۰۰ یورو مجاز به هزینه کردن می باشند. در ضمن، فرد صاحب کارت فرهنگ می تواند یک نفر دیگر را نیز همراه خود به سینما، کنسرت یا موزه ببرد و هنگام فعالیت های فرهنگی خود تنها نخواهد بود. مبلغ مربوطه به صورت خودکار از اعتبار کارت وی کاسته خواهد شد.
حوزه جغرافیایی اجرائی کنونی طرح کارت فرهنگ در سطح کشور فرانسه
در مرحله دوم طرح کارت فرهنگ از تاریخ ۶ ژوین ۲۰۱۹ نزدیک به ۱۴۰۰۰۰ جوان دیگر که ساکن دپارتمان های Cotes d’Armor، Ille-et-Vilaine، Morbihan، Ardennes، Doubs، Nièvre، Saone-et-Loire، Val-de-Marne و Vaucluse می باشند می توانند برای دریافت کارت فرهنگ ثبت نام کرده. هدف کلی دولت فرانسه دادن امکان دسترسی به اپلیکیشن Pass Culture به تمامی شهروندان و دادن اعتبار ۵۰۰ یورو به تمامی جوانان ۱۸ تا ۱۹ سال قبل از پایان سال ۲۰۱۹ می باشد. به این ترتیب، سالی ۸۰۰۰۰۰ جوان خواهند توانست از کارت فرهنگ و اعتبار ۵۰۰ یورویی آن استفاده کنند. در مرحله نهایی اجرای طرح، گردشگران و مسافرانی که به فرانسه می آیند نیز به این نرم افزار دسترسی خواهند داشت و از این طریق به مراکز فرهنگی-هنری گوناگونی که در نزدیکی محل سکونتشان قرار دارد دسترسی خواهند داشت. طبق پیش بینی و برنامه ریزی های انجام شده، تا سال ۲۰۲۱ طرح کارت فرهنگ به صورت کامل اجرایی خواهد شد.
شرایط لازم برای ثبت نام :
علاوه بر شهروندان فرانسوی، اتباع کشورهای اتحادیه اروپا و مهاجران قانونی که به مدت حداقل یک سال ساکن کشور فرانسه بوده اند می توانند برای دریافت نرم افزار و کارت فرهنگ اقدام نمایند.
مجری طرح :
وزارت فرهنگ و ارتباطات فرانسه به منظور تثبیت وضعیت صدور "کارت های فرهنگی" اقدام به تاسیس شرکتی به همین منظور کرده است. این شرکت (استارت آپ) وابسته به وزارت فرهنگ که در ۲۲ ژوئیه با حمایت بانک های استانی و صندوق سپرده راه اندازی شد از جمله شرکت های عام المنفعه ای است که قرار است اقدام به ثبت نام و توزیع کارت های فرهنگی در سراسر فرانسه نماید. این شرکت قرار است به عنوان یک اپراتور فرهنگی وارد عمل شود و کلیه امور مربوط به توزیع کارت های فرهنگی، انجام مطالعات، جمع آوری آمار و فراهم آوردن شرایط مناسب برای استمرار این تسهیلات ویژه جوانان را بر عهده گیرد. این شرکت همچنین برخی فعالیت های اقتصادی مرتبط به منظور تامین بخشی از اعتبار مالی برای این مسئولیت ها را عهده دار خواهد بود.
مدیر عامل این شرکت به پیشنهاد وزیر فرهنگ و ارتباطات همچنین وزیر امور اقتصادی و به حکم رئیس جمهوری تعیین می شود. مجریان و دست اندرکاران راهبری این طرح، عموما از مدیران ارشد و چهره های کارآزموده در حوزه های فرهنگی، هنری و بویژه در امور مالی، اقتصادی و مدیریت شرکت های مختلف دولتی می باشند. این شرکت همچنین دارای یک کمیته راهبردی می باشد که در آن نمایندگانی از نمایندگان و فعالان جامعه مدنی حضور دارند. سلین لژر- دانیون (Céline Léger-Danion) و سباستین ساشتی (Sebastien Sachetti) مسولین هدایت و راهبری پروژه می باشند.
بودجه :
در برنامه بودجه سال ۲۰۱۹ مبلغ ۳۹ میلیون یورو به این طرح اختصاص داده شده است اما طبق برآوردها بودجه سالانه طرح کارت فرهنگ نزدیک به ۵۰۰ میلیون یورو خواهد بود که ۲۰٪ آن از طریق منابع دولتی و ۸۰٪ آن از طریق بخش خصوصی تامین خواهد شد. شرکت ها و بانک هایی که از این طرح حمایت مالی می کنند، علاوه بر بهره مندی از معافیت های مالیاتی، به مراکز فرهنگی و هنری گوناگونی دسترسی مجانی (یا با تخفیف زیاد) خواهند داشت.
ارزیابی نتایج طرح:
طرح کارت فرهنگ از ماه فوریه و به صورت محدود و آزمایشی راه اندازی شده است و هنوز بسیار زود است که بتوان آن را ارزیابی کرد. با این وجود نشانه های مثبتی وجود دارد که نویدبخش موفقیت این طرح در بلند مدت می باشد.
متعاقب ارزیابی صورت گرفته از این طرح که نتایج آن در اکتبر ۲۰۱۹ منتشر شد، به عنوان مثال بیش از نیمی از ۳۵۰۰ جوانی که برای مرحله آزمایشی طرح در دپارتمان Seine-Saint-Denis (حومه شمال پاریس) انتخاب شده بودند در مدت یک ماه نرم افزار را دانلود و از کارت فرهنگ خود استفاده کرده بودند. اکثریت آنان از کارت خود برای خرید کتاب و بلیط کنسرت استفاده کرده اند. چالش مهم پیش روی مسولان این طرح، تامین منابع مالی آن می باشد. همان طور که گفته شد دولت بیست درصد کل بودجه سالیانه طرح را (۱۰۰ میلیون یورو) تامین خواهد کرد، اما هشتاد درصد دیگر آن از بخش خصوصی و بانکی باید تامین شود.
منابع برای اطلاعات بیشتر:
https://www.culture.gouv.fr/Actualites/Pass-Culture-un-dispositif-aux-multiples-ressources
https://www.aide-sociale.fr/pass-culture/
https://www.toutsurmesfinances.com/vie-pratique/a/pass-culture-conditions-demarches-et-montant
نظر شما